RIKOSOIKEUDEN YLEISSANASTO SUOMI–TURKKI

Abstract

TIIVISTELMÄ

Ulug, Tuula. Rikosoikeuden yleissanasto suomi–turkki. Syksy 2017. 71 s., 1 liite. Diakonia-ammattikorkeakoulu, Asioimistulkkauksen koulutus, tulkki (AMK).

Opinnäytetyön tavoitteena oli laatia suomi–turkki-sanasto rikosoikeuden alalta. Sanasto on tarkoitettu oikeustulkeille ja tulkkiopiskelijoille. Sanasto on koottu termeistä ja lauseista, jotka on kerätty Helsingin käräjäoikeuden rikosoikeuden istunnoista ja tuomiolauselmista. Sanastoon kerättiin yleisimmin esiintyneet termit ja lauseet. Sanastossa on suomenkielisiä termejä ja lauseita, termien määritelmät sekä termien ja lauseiden turkinkieliset vastineet, määritelmät ja käännökset.

Sanastotyö aloitettiin tutustumalla ensin opintotyön aihetta koskeviin lähteisiin. Sen jälkeen termit kerättiin havainnoimalla oikeuden istuntoja sekä kirjoittamalla käsittelyissä käytettyjä termejä ja lauseita ylös. Sen lisäksi termejä kerättiin oikeuden kansliasta saatavista tuomiolauselmista. Kun termit ja lauseet oli koottu, niistä muodostettiin sana- ja lauselista, josta tehtiin opinnäytetyön sanasto. Sanastoon päätyivät usein käytetyt termit ja lauseet sekä joitakin tekijän mielestä mielenkiintoisia termejä ja lauseita.

Opinnäytetyön tuotteena syntyi rikosoikeudellinen suomi−turkki-sanasto, joka on opinnäytetyön raportin liitteenä. Opinnäytetyön tietoperustassa esitellään sanastotyön perusteet, oikeuskieli, oikeustulkkaus, Suomen ja Turkin oikeusjärjestelmät ja molempien maiden rikosoikeuden toiminta. Sanaston laadinnan kuvauksessa esitellään sanaston laatimisessa käytetyt lähteet ja sanastotyön tekemisessä eteen tulleita asioita.

Rikosoikeuden yleissanasto koostuu 102 rikosoikeudellisesta termistä ja lauseesta suomen ja turkin kielellä. Sanasto on laadittu niin, että usein käytetyt termit ja lauseet ovat Word-taulukon sanastossa ensin suomeksi. Termin alla on sen määritelmä ja termin sekä määritelmän alla on mahdollisia lauseita, joissa termiä käytetään. Suomenkielisen termin tai lauseen vieressä on sen vastine, määritelmä tai käännös turkiksi.

Sanastolle oli tarvetta, koska Suomessa suomi–turkki-sanakirjoja on vähän tai niitä ei ole erikoisaloilta ollenkaan. Tulkki tarvitsee sanakirjoja ja sanastoja joko valmistautuessaan toimeksiantoon tai tulkkaustilanteissa onnistuakseen työssään hyvin. Tämän opinnäytetyön sanasto auttaa tulkkeja ja tulkkiopiskelijoita tulkkaustyössä ja opinnoissa. Se voi auttaa myös turkinkielisiä puhujia ymmärtämään rikosoikeudellista suomea paremmin, jos he eivät käytä tulkkia.

ABSTRACT

Ulug, Tuula. Finnish–Turkish glossary of Criminal Justice. Autumn 2017. 71 p., 1 appendix. Language: Finnish. Diaconia University of Applied Sciences. Degree Programme in Community Interpreting. Degree title: Interpreter.

The aim of this thesis was to reproduce a Finnish–Turkish glossary in the field of criminal justice. The glossary is meant to court interpreters and interpretation students. The glossary consists of terms and phrases which have been collected during the proceedings of the Criminal Court and the operative parts at the District Court of Helsinki. The most common terms and sentences used were collected. The glossary includes Finnish terms and sentences and their definitions and their Turkish equivalents and translations as well.

Firstly, the study procedure started by learning about references concerning the matter. Secondly, the glossary’s terms were collected by observing court’s proceedings and documenting terms and sentences used during the proceedings. In addition, some terms were collected from the operative parts of the registry of the court. Finally, a list of words and sentences was made of the terms and sentences collected and the list was a base for the glossary in the thesis. The most frequent terms and sentences and the terms and sentences the au-thor thought were interesting ended up in the vocabulary.

As a final work, a Finnish–Turkish glossary of criminal justice terms and sentences was produced and it is attached to the thesis. In the knowledge base part basics of terminology, legal language, court interpreting, the Finnish and Turkish judiciary and both countries’ criminal justice practices are introduced. The description of the terminology work represents references used for the glossary and matters encountered during the process. The common Finnish–Turkish glossary of 102 criminal justice terms and sentences both in Finnish and in Turkish has been compiled in a way that the terms in the Word Table come first in Finnish. The definition is situated under the term and beneath the definition there are eventual sentences where the term in question is used. Beside the Finnish term or sentence, one can find the equivalent term, the definition of it and a translation in Turkish.

Because of a lack of Finnish–Turkish dictionaries, especially in specific fields, there was an urge for this kind of glossary. An interpreter needs dictionaries and glossaries which are the key factors in succeeding in his or her work when preparing to interpretation assignments or when interpreting in action. The glossary of this thesis helps interpreters and interpretation students in their work and studies. It may also help the Turkish speakers to understand criminal justice terms in Finnish if they do not want to use an interpreter.

Keywords: judicial language, criminal justice terms, glossaries, terminology work, Turkish language

ÖZET

Ulug, Tuula. Fince-Türkçe genel ceza hukuku terimler sözlüğü. Sonbahar 2017. 71 sayfa, 1 ek. Dil: Fince Diakonia Uygulamalı Bilimler Üniversitesi. Toplum çevirmenliği bölümü: Ter-cüman.

Bu çalışmanın amacı ceza mahkemesi alanında genel Fince-Türkçe terimler sözlüğü hazırlamaktı. Sözlük hukuk tercümanları ve tercümanlık alanında eğitim gören öğrencilere yönelik hazırlanmıştır. Sözlük, Helsinki Asliye Ceza Mahkemesinde görülen ceza davalarındaki ve mahkemenin aldığı kararların hüküm bölümlerindeki terimler ve cümlelerden oluşmaktadır. Sözlükte, daha çok ceza davalarında sık sık karşılaşılan terim ve cümlelere yer verilmiştir. Sözlük Fince terimler ve cümleleri, terimlerin kavramları ve onların Türkçe karşılık-larını içermektedir.

Tezin hazırlamasına ilk olarak söz konusu çalışmaya kaynakça aramakla başlanmıştır. Terimler ve cümleler, mahkemede davalar aktif olarak izlenerek titizlikle kaleme alınmıştır. Terimlerin hazırlanmasında, aynı zamanda mahkeme yazı işlemleri bürosunda bulunan mahkeme kararlarından da faydalanılmıştır. Daha sonra, toplanan terim ve cümleler kelime ve cümleler listesine yazılarak Ceza Hukuku Terimler Sözlüğü oluşturulmuştur. Bu sözlükte, sadece çok sık karşılaşılan terimlere, cümlelere ve tezi hazırlayanın önemli ve ilginç bulduğu terim ve cümlelere yer verilmiştir.

Bu ekteki çalışmada genel Fince–Türkçe ceza hukuku terimler sözlüğü hazırlanmıştır. Giriş bölümünde, terminoloji çalışmasının temelleri, hukuk dili, mahkeme tercümanlığı, Finlandiya ve Türkiye hukuki sistemlerin yani sıra iki ülkenin ceza mahkemelerinin ilkeleri hakkında genel bilgi verilmiştir. Sözlük çalışmasının tarifinde sözlük hazırlanmasında kullanılan kaynakçalar ve çalışmada karşılaşılan konular tasvir edilmektedir. Genel Fince–Türkçe ceza hukuki terim-ler sözlüğünde sık görülen 102 terim ve cümleye yer verilmiştir. Word tablosunda ilk olarak Fince terimlere yer verilmiştir. Bunların altında terimlerin kavramları ve daha sonrada örnek cümleler konmuştur. Bu Fince terimlerin Türkçe karşılıkları da yan tarafta yer almıştır.

Finlandiya’da daha önce Fince–Türkçe Hukuk Terimleri Sözlüğü mevcut ol-madığından, böyle bir sözlüğün hazırlanmasına ihtiyaç vardı. Tercümanlar hem tercümanlık islerine hazırlanırken hem de tercümanlık esnasında sözlüklere ihtiyaç duyarlar. Tercümanın işinde başarılı olmasında, bu sözlük ve terim-ler listesi büyük rol oynamaktadır. Bu sözlüğün aktif olarak tercümanlık yapanlara ve tercümanlık eğitimi alan öğrencilere katkı sağlayacağı aşikârdır. Aynı zamanda, tercüman kullanmayan Türk müşterilerinde hukuki terimleri anlama-sını kolaylaştıracaktır.

Anahtar sözcükleri: Hukuk dili, ceza hukuku terimleri, terimler listeleri, terminoloji çalışması, Türkçe dili