PYSYTÄÄN PYSTYSSÄ! -OPPAAN KÄÄNTÄMINEN SUOMEN KIELESTÄ TURKIN KIELEEN : Kommentoitu käännös

Abstract

TIIVISTELMÄ Binnaz Danaci ja Zeynep Niiranen Pysytään pystyssä! -oppaan kääntäminen suomen kielestä turkin kieleen, kommentoitu käännös 66 sivua, 2 liitettä Marraskuu, 2018 Diakonia-ammattikorkeakoulu Humanistisen alan ammattikorkeakoulututkinto Tulkki (AMK), Asioimistulkkauksen koulutus

Tämän opinnäytetyön tavoitteena oli kääntää Pysytään pystyssä! -opas suomen kielestä turkin kieleen ja kommentoida käännösprossissa esiintyneitä ongelmia ja kertoa tehdyistä ratkaisuista. Pysytään pystyssä! -opas on laadittu Pohjois-Savon sairaanhoitopiirin ja sen erityisvastuualueella toimivan Alueellisen kaatumisten ehkäisyverkoston (AKE) yhteistyönä. Ikääntyneiden tapaturmista 80 prosenttia on kaatumisia, putoamisia ja liukastumisia. Kaatuminen on ikääntyneillä myös tavallisin tapaturmaisen kuoleman syy. Ikääntyneen väestön osuus on kasvanut viime vuosina ja kasvaa myös huomattavasti tulevina vuosina. Pysytään pystyssä! -oppaan tarkoitus on ehkäistä iäkkäiden ihmisten kaatumisia ja niiden aiheuttamia tapaturmia. Opinnäytetyön tuotteen turkinkielisen käännöksen, kohderyhmäksi valittiin Suomessa asuvat turkinkieliset ikääntyneet ja aikuiset maahanmuuttajat. Turkin kielelle käännetyn oppaan avulla kohderyhmällä on mahdollisuus saada tietoa kaatumisten ehkäisystä omalla äidinkielellään. Opinnäytetyö on kehittämispainotteinen, ja se toteutettiin kommentoituna käännöksenä. Käännöstyön lähtökohtana käytettiin skoposteoriaa. Tavoitteena oli lähdetekstin funktion välittäminen kohdetekstiin. Käännösprossissa esiintyneiden ongelmien ratkaisuun käytettiin eniten kotouttavaa käännösstrategiaa ja tätä strategiaa suhteutettiin kohdekielen ja kulttuurin normeihin. Pragmaattisilla adaptaatioilla lähdetekstin vahvasti suomalaiseen kulttuuriin sidonnaiset kohdat mukautettiin kohdekulttuuriin ja kohdekieleen sopiviksi. Turkinkielinen opas viimeisteltiin yhteistyössä turkin kieltä puhuvien, erityisesti iäkkäiden henkilöiden ja asioimistulkkauskoulutuksessa opiskelevien opiskeli-joiden kanssa. Esitestaus toteutettiin antamalla heille turkinkielinen opas luet-tavaksi ja viimeistely tehtiin heiltä saadun palautteen perusteella. Valmis työ julkaistaan pdf-muodossa tilaajan ylläpitämällä internetsivustolla, jossa saman oppaan erikieliset versiot ovat esillä.

ABSTRACT Binnaz Danaci and Zeynep Niiranen Pysytään pystyssä! (Stay up!) guide translated from Finnish into Turkish, commented translation 66 pages and 2 appendices November 2018 Diaconia University of Applied Sciences Bachelor's Degree Programme in Humanities Interpreter, Community Interpreting

The purpose of this thesis was to translate the “Pysytään Pystyssä!” guide from the Finnish language into the Turkish language, and to comment on the problems encountered in the translation process and to tell about the solutions that have been made. The "Pysytään Pystyssä!" guide is prepared in cooperation with the Northern Savo Hospital District and the Regional Falls Prevention Network (AKE), which operates in the hospital’s special responsibility zone. Crashes, falls and slips form 80 percent of the accidents of the elderly. Falling is also the most common cause of accidental death in elderly people. The proportion of elderly people has increased in recent years and will also increase considerably in the coming years. The guide was designed to prevent the falls of older people and the accidents caused by them. The Turkish-speaking elderly and adult immigrants living in Finland were chosen as the target audience for the translated Turkish-language guide, product of the Bachelor’s thesis. A translated Turkish-language guide enables the tar-get audience to learn about preventing falls in their own mother tongue. The thesis is development-oriented and implemented as a commented translation. Skopos Theory was used as a starting point for translation. The goal was to transmit the function of the source text to the target text. To solve the problems in the translation process, the most used strategy was integrated translation strategy, which was related to the target language and culture norms. With Pragmatic Adaptations, the strongly-linked Finnish cultural texts of the source text were adapted to the target culture and target language. The Turkish-language guide was finalized by co-operation between Turkish-speaking people, especially the elderly, and students of community interpreting. Preliminary testing was implemented by providing them with a Turkish-language guide to read and finalized on the basis of feedback from them. The completed work is available in pdf format on the Internet site, where other translated versions of the same guide are on display.

ÖZET Binnaz Danaci ve Zeynep Niiranen Ayakta Kal! Yaşlılar ve Yakınları İçin Düşmeyi Engelleme Kılavuzu’nun Finceden Türkçeye Çevrilmesi, Yorumlanmış Çeviri 66 sayfa, 2 ek Kasım 2018 Diakonia Uygulamalı Bilimler Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Lisans Programı Tercüman, Toplum Tercümanlığı

Bu lisans tezinin amacı Ayakta Kal! Yaşlılar ve Yakınları İçin Düşmeyi Engel-leme Kılavuzu’nu Türkçeye çevirmek ve çeviri sürecinde oraya çıkan sorunları ve çözümleri için kullanılan yöntemleri yorumlayarak anlatmaktır. Yaşlılar ve Yakınları İçin Düşmeyi Engelleme Kılavuzu, Kuzey Savo Sağlık Hizmetleri İdari Birimi ve onun özel sorumluluk alanında çalışan Düşmeyi Engelleme Bölgesel Ağı’nın (AKE) iş birliği ile hazırlanmıştır. Yaşlı insanların kazalarının %80’i bir nesneye çarparak düşme, düşme ve kayma gibi nedenlerden meydana gelmektedir. Düşme yaşlı insanlarının kazalarında en yaygın ölüm nedenidir. Yaşlı nüfusun oranı son yıllarda artmıştır ve önümüzdeki yıllarda da artmaya devam edecektir. Yaşlılar ve Yakınları İçin Düşmeyi Engelleme Kılavuzu’nun amacı yaşlı insanların düşmelerini ve bu düşmelerin yol açtığı yaralanmaları önlemektir. Lisans tezinin ürünü olan Türkçe çevirinin hedef kitlesi olarak, Finlandiya 'da yaşayan ve Türkçe konuşan yaşlı ve yetişkin göçmenler seçilmiştir. Türkçe kılavuz, hedef kitlenin kendi ana dilinde düşmelerin önlenmesi hakkında bilgi sahibi olmasını, düşmeyi önleme yöntemlerini anlamasını ve bunları uygula-masını sağlayarak düşmelerin önlenmesine yardımcı olacaktır. Lisans tezi, geliştirme yöntemi esas alınarak yorumlanmış çeviri şeklinde gerçekleştirilmiştir. Çevirinin temel hareket noktası olarak skopos kuramı kullanılmıştır. Bununla, çeviri sırasında kaynak metnin fonksiyonun hedef metne aktarılması amaçlanmıştır. Çeviri sürecinde karşılaştığımız sorunların çözümü için uyarlama çeviri stratejisi kullanılmış ve bu stratejide hedef dilin ve kültürün özellikleri ön planda tutulmuştur. Yerel stratejiler yöntemiyle de kaynak metnin, özellikle de Fin kültürünün kendine özgü yanları hedef dile ve kültüre uygun olarak düzenlenmiştir. Türkçe çevirinin ilk versiyonu Türkçe konuşan yaşlı ve yetişkin insanlara ve de Diakonia Uygulamalı Bilimler Üniversite’sinde toplum tercümanlığı öğrenimi gören öğrencilere okumaları için gönderilmiş ve onlardan gelen öneriler dikkate alınarak kılavuza son şekli verilmiştir. Tamamlanmış kılavuz, pdf formatında kılavuzun başka dillerdeki çevirilerinin de yer aldığı internet adresinde yayınlanmaktadtır.